"Sözlü ve yazılı edebiyatımızda duyulan, söylenen veya görülen, atalar sözü, masallar, bilmeceler ve maniler gibi yaygın mahsullerdir."³³

^{"Türküler herkesin anlayabileceği sade bir dille ve hece vezniyle söylenmekte ve yazılmaktadır. Anonim olanlarının yanında âşıklık geleneği içinde sanatçısı belli olanlarla birlikte bir de serbest ve rahat söylenişli tabiat, aşk ve sevgi konularını işleyenleri vardır."34}

^{"Türkü bendleri yapı ve sözleri bakımından iki bölümden oluşur. Birinci bölüm türkünün asıl sözlerinin bulunduğu bölümdür ki bend adı verilir. İkinci bölüm ise her bendin sonunda yinelenen nakarattır."35}

^{Alucra'da "türkü yakmak", günümüz insanında olmasa da eski kuşak insanımızın çok canlı tuttuğu bir tür olarak mecudiyetini korumuştur. Özellikle kadınların sohbetlerinde düğünlerde ve kına gecelerinde söylene gelmiştir.}

 

^{Alucra'da en çok söylenen türküler sınıflandırılmış şekliyle şunlardır:}

 

2.10.1. Sevda Türküleri

 

AĞ SAÇIM GARA SAÇIM

 

^{Ağ saçım ġara saçım,}

^{Neydi benim suçum,}

^{Sürüden ayrıldı,}

^{Bir ġara ġoçum.}

 

^{Ağ ġülüm ġara ġülüm,}

^{Söylesene bülbülüm,}

^{Ne dedim de darıldın,}

^{Lal olsun benim dilim.}

 

^{Ağ ġülün dalındayım,}

^{Yārin hayalindeyim,}

^{Sanma beni unuddu,}

^{Ben dālar ardındayım.}

 

^{Ağ ġoyun ġara ġoyun,}

^{Beni derdime ġoyun,}

^{Ben bu detle ölürsem,}

^{Adımı detli ġoyun. (29)}

^{* * *}

^BULAMAZSIN

^{Uzakta arama detli ararsan}

^{Daha benden dertli kul bulamazsın}

^{Söylesem derdimi döksem içimi}

^{Billahi bir çıkar yol bulamazsın.}

 

^{Bir yanım cehennem bir yanım cennet}

 

^{Şu yalan dünyada eyleme minnet}

^{Bir kuru canım var o da emanet}

^{Divane gönlümde gül bulamazsın.}

 

^{Küçük Mustafa'yım söylesin dilim}

^{Esti sam yelleri kurudu dalım}

^{Az yaşa çok yaşa ahiri ölüm}

^{Kaçacak göçecek yer bulamazsın.(43)}

^{* * *}

^{DAĞLAR DAĞIMDIR BENİM}

^{Dağlar dağımdır benim}

^{Dert otağımdır benim}

^{Yol verin yāre gidem}

^{Yaman ēağımdır benim.}

 

^{Oy dağlar dağlar}

^{Eteği karlı dağlar}

^{Ben derdimi söylersem}

^{Dost güler düşman ağlar.}

 

^{Dağlar başına felek}

^{Gözüm yaşına felek}

^{Sonunda kuşlar konar}

^{Mezar taşıma felek.}

 

^{Alucra'da gördüm seni}

^{Pazara mı geldin gelin ?}

^{Saçlarına ak mı düştü,}

^{Nazara mı geldin gelin ?}

 

^{Çıktım Kümbet yaylasına}

^{Dayanamadım ki havasına}

^{İkimizi ayıranın}

^{Ölüm girsin yuvasına.}

 

^{İstedim de vermediler}

^{Yoksul olmam baş bahane}

^{Yar ber seni saramadım}

^{Benim sonum hastahane.(43)}

^{* * *}

^{HEY ORMANLAR ORMANLAR}

^{Hey ormanlar ormanlar}

^{İçinde cılga yollar}

^{Odun olsun ġurusun}

^{Yarimi seven ġullar.}

 

^{Çıhdım çamın başına}

^{Yeşil kazak dohudum.}

^{Sevdalıh mektebinde}

^{Yedi sene ohudum.}

 

^{Çıhdım çamın başına}

^{İndim yarılarına}

^{Mevlam sabırlar versin}

^{Asker ġarılarına.}

 

^{Gitme çala yuharı}

^{Alır seni çalular}

^{O ipeġli şalvarı}

^{Yırtar delüġanlılar.}

 

^{Ēle çoban davarı}

^{Ormanın serinine}

^{Uyan Eminem uyan}

^{Keleklerin sesine.}

 

^{Sıġaramı yandurdurm}

^{Penceriye ġondurdum}

^{Uyhudaki yārimi}

^{Öptüm de uyandurdum.(30)}

^{* * *}

^{SİZİN DERELER AKAR}

^{Sizin dereler ahar}

^{Bizim dereler gibi}

^{Sizin ġızlar oturur}

^{Bizim nineler gibi..}

 

^{Çal aşağı çaparım}

^{Çam pınarı ġaparım}

^{Sizin gibi ġızları}

^{Çam dalından yaparım.}

 

^{Derede duddum ġuşu}

^{Çıhamadım yohuşu}

^{Dud nazlı yār elimden}

^{Olursun cennet ġuşu.}

 

^{Para sayarım para}

^{Ōlum ġözlerin çahır}

^{O çahır ġözlerîve}

^{Ġurban olsun bu fahır.}

 

^{Ayna addım tarlîya}

^{Parıl parıl parlîya}

^{Nerde ġüzel var ise}

^{Gelsin bizim tarlîya.}

 

^{Bahçelerde ısırgan}

^{Sen gâvur ben müslüman}

^{O yārin ġölgesine}

^{Etseler beni ēoban.}

 

^{Haydin gideġ ırmağa}

^{Çalı çubuh ġırmaya}

^{Altun yüzüġ yapdurdum}

^{Bir ġınalı parmağa.}

 

^{Ġarşuda bir çift bacı}

^{Ellerinde bahracı}

^{Hangisini alayım}

^{İkisi de bir bacı.}

 

^{Ayaġġabımın üsdü}

^{Siyah ġülden olacah}

^{Yanımdaki ġız}

^{Bana yenge olacah.}

 

^{Atım var, ġatırım var}

^{Yaylada çadırım var}

^{Alur ġaçarım seni}

^{Babanın hatırı var.(28-29)}

^{* * *}

^{YAYLALAR OTLU OLUR}

^{Yaylalar otlu olur}

^{Suyu ġuvvetli olur}

^{Allah'ın hitmetinden}

^{Ġüzeller dadlu olur.}

 

^{Yayla yolu bu mudur}

^{Desdi dolu su mudur}

^{Andır ġalsın suyu da}

^{Ġızın ġolu ġurudu.}

 

^{Yaylanın çimeninde}

^{İnek yayarım inek inek}

^{İnek senin yüzünden}

^{Yedim ġüzelli dayah.}

 

^{Yaylaya gideceğim}

^{Yollara ġona ġona}

^{O boncuhlu ġolları}

^{Dola boynuma dola.}

 

^{Suya gider bacılar}

^{Sitilleri gıcırdar}

^{Oturmuş da ağlıyor}

^{Serçe gibi cıvıldar.}

 

^{Yaylanın çimenine}

^{Gel menine menine}

^{Yar senin dedülerivi}

^{Ölürsem unudurum.}

 

^{Suya gider oh gibi}

^{Peşdembalı yoh gibi}

^{Dönîb geriye bahmaz}

^{Sevġülüsü yoh gibi.}

 

^{Bir gödük buğday verdim}

^{İngiliz dabancıya}

^{Yār ile ġonuşurken}

^{Çaldurdum yabancıya.}

 

^{Yaylanın yolundayım}

^{Fındığın dalındayım}

^{Ölenece .....}

^{Ġız ben senin ġolundayım.}

 

^{Yaylanın çimeninde}

^{Perilerin badı var}

^{Yārim senin ġoynunda}

^{Dünyaların dadı var.(40)}

^{* * *}

 

 

2.10.2. Yergi Sitem Türküleri

 

KAYNANA TÜRKÜSÜ

 

^{Ġasapta et ġaynana}

^{Başında bit ġaynana}

^{Ben ōğlunla yan yana}

^{Sen dışarı ġaynana}

 

^{Biber ekerim biber}

^{Ne zaman ġızaracah}

^{Ġambur belli ġaynanam}

^{Ne zaman zıbaracah.}

 

^{Pencerem demür gelin}

^{Ōğlanı ben böyüddüm}

^.........

^{Ġötümü gemür gelin,}

 

^{Hey ġarġalar ġurġular}

^{Cevüz dalı ırġalar}

^{Şu kötü ġaynanalar}

^{Gelinlerden hal ağlar.}

 

^{Tereğe küleġ ġoydum}

^{İçine kepeġ ġoydum}

^{Ġaynanamın adını}

^{Yal yemez köpeġ ġoydum.}

 

^{Mėkdubumu pulladım}

^{Postaniye yolladım}

^{Ġaynanam gelür diye}

^{Topal eşşeġ yolladım.}

 

^{Bulgur daşı dönmüyor}

^{Daş bulguru döömüyor}

^{Sağ olasın ġaynana}

^{Pişirdiğin yenmiyor.}

 

^{Ġaynananın ėyisi}

^{Pelüdlüġde ġuyusu}

^{Dokuz merteġ altında}

^{Uyusun da uyusun.}

 

^{Ġaynanam ġuru ġaşuh}

^{Yazuh geline yazuh}

^{Ġaynanamın ġötüne}

^{İki çatal bi ġazuh.}

 

^{Ġaynanamın metini}

^{Yılan yėsin etini}

^{İsdedim de vermedi}

^{Ōğlunun biletini.}

 

^{Ġaynanam ġara mesdi}

^{Beni ōluna kesdi}

^{Kesdi de ne iş ėddi}

^{Ahşam böörüne basdı.}

 

^{Dama serdim kilimi}

^{Dud ġaynana dilini}

^{Ahşam ōlun gelince}

^{Ġırar Ġambur belini.}

 

^{Ġaynanam ġara bacah}

^{Tavuhları yayacah}

^{Ġocasının cebine}

^{İpek mendil ġoyacah.}

 

^{İki sahan salata}

^{Ben istemem ġaynata}

^{Ġaynatanın dilleri}

^{Öldürür gelinleri. (29-30-31)}

^{* * *}

 

^{2.10.3. Kına Türküleri}

^{GIZ ANAM GIZ BACIM}

^{Ġız anam, ġız bacım}

^{Sacıyah sacıyah sacdan yücedür}

^{Ġız anam, ġız bacım}

^{Evinizde ġalduğum bir bu gecedür.}

 

^{Eyildim eteğimi çaldım belime}

^{Ayrıluh yolunu aldım elime}

^{Küçücük bacımı ġodum yerime}

 

^{Batağa ev yapma ġız anam}

^{Batar da gider.}

^{Uzağa ġız verme ġız anam}

^{Yiter de gider.}

^{Dere ġıyısına ev yapma ġız anam}

^{Sel alur gider.}

 

^{Anamı anamı benim anamı}

^{Çarşamba gėcesi yahın ġınamı. (25)}

^{HEY ADI BEN ADI}

^{Hey adı ben adı ben}

^{Düz tarlanın badı ben}

^{Ayrılmış gėdiyorum}

^{İçinizin yādı ben.}

 

^{Anamın aşı ben}

^{Aşımın tozu ben}

^{Selam söyleyin anama}

^{Gülmemiş ġızı ben.}

 

^{Gel benim bacı ġardaş}

^{Başımın tacı ġardaş}

^{................}

^{Ağlasın bacı ġardaş}

 

^{Ġınayı getür ana}

^{Elini batur ana}

^{Yarın ben gėdiyorum}

^{Ġoynunda yatur ana}

 

^{Bir dal biberim}

^{Bir dal reyhanım}

^{Bu gėce misafirim}

^{Yarın giderim. (13)}

^{* * *}

^{ULAN NAZİM ÖLDÜRDÜN BENİ}

^{Ulan Nāzim öldürdün beni}

^{Nāzimim dedüġleri bir cahil uşah}

^{Sağ yanında ėlma sol yanı fişeg}

^{Eyvah ana eyvah ben gider oldum}

^{Küçücüġ baçcımı yerime ġoydum.}

 

^{Uzah yere ġız verme yiter de gider}

^{Saciyah bacağı batar da gider}

^{Eyvah ana eyvah ben gider oldum}

^{Ķüçük bacımı yerime ġoydum.}

^{Ķürdün develeri geç gelür}

^{Hafdadan hafdiya ġarnın aç ġalur}

^{Ēlin ekmeg tegnesi sana ġüc gelür}

^{Eyvah ana eyvah ben gider oldum}

^{Ķüçük bacımı yerime ġoydum.}

 

^{Evlerinin önü ġara biberim}

^{Ahşam misafirim, sabah da giderim}

^{Eyvah ana eyvah ben gider oldum}

^{Ķüçücük bacımı yerime ġoydum.}

 

^{Çağırın ġardaşını belimi bağlasın}

^{Çağırın anasını girsin çıhsın ağlasın}

^{Çağırın ablasını başımı bağlasın}

^{Ağla anam ağla ben gider oldum}

^{Ķüçücük bacımı yerime ġoydum ( 16-37-39 )}